Ona tilim iftixorim mavzusida insho

Ona tilim iftixorim mavzusida insho

Reja:

1. Kirish
2. Asosiy qism
   1. Ona tilining inson hayotidagi ahamiyati
   2. Tilning bola tarbiyasidagi roli
   3. Ona tilini rivojlantirish muhimligi
3. Xulosa

Odamlar bolaligidan tabiiy ravishda egallagan birinchi til bu ona tili hisoblanadi. Insonning ijtimoiy ehtiyojlarini yanada samarali muloqot qilish uchun qondirish uchun til yaratildi. O’ta murakkab yoki ko’p qirrali kod, ya’ni til, o’z fikr va tajribamizni boshqa odamlarga ifoda etish uchun ishlatiladi. Bu tilni tabiiy hodisaga aylantiradi, uni inson erta yoshida o’z fikrlarini boshqalarga ifoda etish istagida o’rganadi.

Ona tilining inson hayotidagi ahamiyati

Ona tili har bir insonning taqdiri, o‘tmishi va kelajagida hal qiluvchi rol o‘ynaydi. Ulug‘ shoirimiz yozganidek:

Tug‘ilgan yurt menga vatan,
Ona tilim jonimdir.
Tilu yurtdan ayrilsam gar,
Shu kun o‘lgan onimdir. 

Ha, donolar ona tilidan ayrilishni o‘limga mengzaydilar. Chindan shunday. Bugun dunyodagi kam sonli xalqlar ham o‘z ona tilisi uchun kurashmoqda. Uning yashab qolishini ta’minlash uchun bor imkoniyatini sarflamoqda. Shunday ekan, biz – shonli tarix, ulug‘ allomalariga ega bo‘lgan o‘zbek xalqi o‘z davlat tilimizni qadrlash, uni rivojlantirish, nufuzini oshirishdek savobli va xayrli ishlarda hamisha faol bo‘lishimiz lozim. 

Tilning bola tarbiyasidagi roli

Ona tili – bu odamlarning bilim olish qobiliyatini oshirishga yordam beradigan juda kuchli vosita. Bolalar ota-onalari bilan ona tilida gaplashish orqali muloqot qilish ko’nikmalarini rivojlantiradilar. Va bu muloqot qobiliyati darsda qatnashish uchun maktabda yoki institut darajasida muhim ahamiyatga ega bo’ladi. Maktabda o’qish ona tili qo’llanilishini mushtahkamlashda muhim rol o’ynaydi.

Ona tili – bu tarbiyaning muhim jihati, chunki u dunyoni idrok etish va boshqalarga o’z fikrini ifoda etish imkonini beradi. Chaqaloqlar odatda ko’rgan yoki eshitganlariga taqlid qilishadi. Bolalar har narsani tez o’rganadilar, ona tilini ham ular ota-onalariga taqlid qilib o’rganadilar.

Ona tilini yaxshi bilish, qo’shimcha tillarni o’rganish uchun mustahkam poydevor yaratishga yordam beradi. Tilning boshqa tuzilishini boshqa tillarga o’tkazish orqali bolalar yoshligida o’z ona tilidan boshqa tillarni o’rganishga qodir. Agar bola o’z ona tili grammatikasini yaxshi o’rgansa, u holda turli tillardagi so’zlarning ma’nosini osonlikcha bilib oladi.Ona tili odamning ongi va ongida tug’ilishidan ko’p o’tmay, uning fikrlari va his -tuyg’ularini shakllantiradi, chunki odam buni qornida eshitadi. Shaxsning shaxsiy va madaniy o’ziga xosligi ona tili tufayli rivojlanadi. O’zini, atrofini va tarixini anglab, shaxsiy kimligini shakllantirish mumkin.

Ona tilini rivojlantirish muhimligi

Ona tilini rivojlantirish faqat tilshunoslar, shoir yoki yozuvchilarning ishi emas, balki mana shu yurtda yashab, shu yurtning changini yutib, suvini ichib, tuzini totib yashayotgan har bir insonning vazifasi hisoblanadi. Oddiy dehqon bo‘laylik yoki quruvchi, qaysi soha vakili bo‘lishimizdan qat’iy nazar, davlat tilining rivoji uchun hissa qo‘shish shu Vatan, shu xalqqa bo‘lgan farzandlik burchimizdir. Xo‘sh, bu nimadan boshlanadi?! Ona tilimizga hurmat birinchi galda unga hurmat-ehtiromdan boshlanadi. Xalqimizda o‘ynab gapirsang ham, o‘ylab gapir degan maqol bor. Endi buni tashqi yozuvlarga tatbiq etadigan bo‘lsak: o‘ynab yozsang ham, o‘ylab yoz! Rosti, bugun bino va imoratlarimiz yuzidagi peshlavhalarga boqsak, ona tilimizga qanchalar befarq ekanligimizni anglaymiz. Ularni tartibga keltirish uchun bugun qanchalab maslahatchilar joylarda ish olib borib, tadbirkorlarga, aholiga peshlavhalar, axborot matnlari va e’lonlarni tartibga keltirish borasida tavsiyalar, amaliy yordamlar bermoqdalar. 

Taassufki, ayrim yurtdoshlarimiz o‘zbekistonlik, shu yurt fuqarosi bo‘la turib, bu boradagi islohotlarga panja ortidan qaramoqdalar. Go‘yoki bu ishlarga ularning aloqasi yo‘q, xuddiki ular chet el fuqarosidek! Shu o‘rinda ko‘plab yurtdoshlarimizga, tadbirkorlarga ham minnatdorlik bildirish lozim. Ularga davlat tili borasidagi ilk tavsiyaning o‘ziyoq yetarli bo‘lib, ertasiga o‘ziga tegishli bino, do‘kon, savdo shoxobchasining peshonasiga davlat tilida bitilgan chiroyli matnlarni joylashtirmoqdalar. Aytishadi-ku, yaxshi otga bir qamchi… deb.

Xulosa

Ona tili inson mavjudligining ajralmas qismi bo’lib qoladi, chunki u aqlning haqiqiy vositasi deb aytiladi, har bir inson o’z ona tilida fikr yuritadi.